Nilo Daniel
Het socratische gesprek
Met een socratisch maak je gebruikt van collectieve intelligentie.
Transformatief
Een socratisch gesprek zorgt ervoor dat het wereldbeeld van de groep boven water komt. Doordat deelnemers worden geconfronteerd met denkpatronen van zichzelf en anderen ontstaat er bewegingsruimte om te veranderen en samen tot nieuwe mogelijkheden te komen.
Verhelderend
Een socratisch gesprek is verhelderend. Deelnemers stellen tijdens zo een dialoog hun eigen denken in twijfel en gaan door de methode op zo een andere manier in gesprek met elkaar, waardoor nutteloze discussies, definitiekwesties en onbegrip achterwegen blijven.
Verrassend
De methode hanteert als basisprincipe dat een dialoog wordt gevoerd vanuit eigen ervaring en denken. Daardoor heeft niemand de waarheid in pacht, waardoor echt samen nieuwe, verrassende inzichten worden gevonden. Daarbij is de methode zo ingericht dat er echt geluisterd wordt en er geen nutteloze discussies ontstaan.
Waarom een socratisch gesprek voeren?
Met een socratisch gesprek zet je in op de collectieve intelligentie van de deelnemers en geef je gezamenlijk richting aan complexiteit. Door ervaringen van deelnemers te onderzoeken op fundamentele waarden en vooronderstellingen, worden abstracte concepten concreet en persoonlijk. Dit zorgt niet alleen voor verdieping, maar ook voor tastbare voorbeelden en casussen waarnaartoe teruggegrepen kan worden.
We voeren het gesprek door gebruik te maken van persoonlijke ervaringen waardoor de groep het concept beter begrijpt en de relevantie eigen maakt.
De groep komt gezamenlijk tot inzichten en antwoorden. Iedereen heeft een gelijk aandeel binnen het gesprek, waardoor inzichten voor iedereen relevant zijn. Ook zorgt deze gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een hele fijne manier van saamhorigheid.
Voordat deelnemers een eigen bijdrage mogen leveren in het gesprek, is het de bedoeling dat deelnemers elkaar kernachtig samenvatten. Dat zorgt er niet alleen voor dat je luistervaardigheden aanscherpt, maar ook dat je steeds makkelijker andere mensen leer te begrijpen. Je wordt als het ware getraind om sneller de betekenis van dat wat mensen zeggen te achterhalen. Ik noem dat ook wel de transformatie van verstaan naar begrijpen.
Doordat ieders wereldbeeld in de groep uitgebreid wordt onderzocht, leren deelnemers elkaar op een persoonlijke en echte manier kennen. Dat zorgt voor onderlingen synergie en authentieke verbinding.
Omdat de individuele gedachtepatronen van de deelnemers worden ontleed, samengebracht, vergeleken en onderzocht, ontstaat er ruimte voor nieuwe perspectieven en ideeën. Door deze inzichten eigen te maken ontstaat er ruimte voor vernieuwing en transformatie.
De concrete bevindingen zijn gebaseerd op ervaringen. Daardoor zijn ze herkenbaar en makkelijk in de praktijk worden gebracht.
Hoe werkt een socratisch gesprek?
Tijdens een socratisch gesprek kom je samen met een groep deelnemers (bijv. een team, klas, afdeling) om een fundamentele vraag te beantwoorden of je verder te verdiepen in een bepaald concept of idee. Vaak gaan deze gesprekken over ‘wat’- of’ waaromvragen’ die belangrijk zijn in de vorming van jouw wereldbeeld. Zo heb ik gesprekken begeleid over vragen zoals “Wat is persoonlijke vrijheid?”, “Wat is perfecte communicatie?” en “Wat is duurzaamheid?” Deze methode komt dus het best tot zijn recht wanneer het wordt ingezet op onderwerpen die complex, taai en lastig van aard zijn. Het gaat tijdens een socratisch gesprek nooit over vragen die gemakkelijk te beantwoorden zijn door bijvoorbeeld iets op te zoeken of een berekening te maken. De inzichten die naar boven komen zijn wellicht geen absolute antwoorden op de onderzoeksvraag, ze zorgen wel voor handelingsperspectieven.
Het onderzoek van een socratisch gesprek vindt plaats op basis van de ervaringen van deelnemers. Socrates ging ervan uit dat echte kennis verbogen ligt in ervaringen. Onze meest fundamentele vooronderstellingen en kijk op de wereld toont zich in de manier waarin we ons gedragen en het leven ervaren. Door ervaringen rondom een bepaald thema te onderzoeken kom je tot inzichten die leven, betekenis hebben en je verborgen denkkaders aan het licht brengen. Daarom kan je een socratisch gesprek ook wel zien als collectieve zelfreflectie.
De groep voert de regie op het verloop van het gesprek. Niet alleen bepaalt de groep de onderzoeksvraag aan het begin van het gesprek (of scherpt deze aan), ook bepaalt de groep hoe deze vraag beantwoord wordt. Zij bepalen bijvoorbeeld welke subvragen beantwoord worden, hoeveel casussen worden besproken en of er andere vormen van collectieve reflectie zijn die ingezet kunnen worden. De facilitator is er alleen om de rode draad van het gesprek helder te houden en de collectieve inzichten scherp neer te zetten.
Veelgestelde Vragen
Meest vaak gestelde vragen en antwoorden op die vragen.
Hoe lang duurt een socratisch gesprek?
Een socratisch gesprek duurt minimaal anderhalf uur en kent eigenlijk geen maximum. Omdat de onderzoeksvraag die tijdens een socratisch gesprek wordt besproken zodanig complex is, bestaat er geen absoluut juist antwoord. Dat betekent dat er altijd ruimte is om tot meer inzichten te komen. Vanuit de deelnemers beredeneerd is er wel een maximum duur te bepalen, namelijk wanneer de deelnemers het gevoel hebben genoeg inzichten verworven te hebben.
Wat komt er na een socratisch gesprek?
Ik heb de vooronderstelling dat mensen altijd met vragen zullen blijven zitten. Dus hoewel een socratisch gesprek tot erg mooie en relevante inzichten kan leiden, is daarmee een thema niet afgesloten. Sterker nog, veel grote en belangrijke thema’s vergen continue aandacht. Dit kan bijvoorbeeld door ieder jaar opnieuw een socratisch gesprek te voeren of in één-op-één sessies verder in te gaan op de thema’s die voor jou het belangrijkst zijn.
Waar vindt een socratisch gesprek plaats?
Dat kan op locatie van de klant, of op een locatie waar ik vaak gebruik van maak. Ook leent een socratisch gesprek zich uitstekend voor een digitale omgeving.
Wat is het maximum aantal deelnemers?
De ideale groepsgrote ligt rond de 10 deelnemers. De bovengrens ligt rond de 15 deelnemers en de ondergrens rond de 3 deelnemers. Groepen groter dan 15 kunnen worden opgesplitst en wanneer je zelfstandig met vragen rondloopt die je verder wil verdiepen verwijs ik je graag naar mijn coaching aanbod.
Recensies